گروه علم: «انجمن ترویج علم ایران» در راستای کاهش شکاف بین علم و جامعه و ایجاد ارتباط میان زنان دانشگاهی و غیردانشگاهی، «کارگروه زن و علم» را تشکیل داد. این «کارگروه» نیز نخستین نشست خود را با عنوان «هم‌اندیشی علم برای زنان و زنان برای علم» چهارشنبه گذشته (چهاردهم اسفند) در محل وزارت علوم، تحقیقات و فناوری برگزار کرد. در این نشست که به مناسبت بزرگداشت مقام و منزلت زن برگزار شد، کارشناسان مختلفی از سازمان‌ها و نهادهای علمی و فرهنگی کشور شرکت داشتند. یکی از شرکت‌کنندگان در این نشست، دکتر «مریم اسدی» دبیر انجمن کتابداری و اطلاع‌رسانی ایران بود که به نمایندگی از این انجمن در این نشست شرکت کرده بود. برای ارزیابی اهداف و دستاوردهای این نشست با او گفت‌وگو کردیم که در ادامه می‌خوانیم.
هدف انجمن ترویج علم از برگزاری این هم‌اندیشی چه بود و چرا این مقطع زمانی را برای این هم‌اندیشی انتخاب کرده بود؟
نشست «هم‌اندیشی نقش زنان در علم و علم برای زنان» به بهانه هشتم مارس، مصادف با روز جهانی زن، برگزار شد. این روز، فرصتی برای هم‌اندیشی زنان فعال در حوزه علم و فناوری است. انجمن ترویج علم بعد از برگزاری هفته ترویج علم، به تشکیل کارگروه‌های مختلف مانند کارگروه «زن و علم» و کارگروه «معلمان مروج علم» اقدام کرد، به‌طوری که نشست «هم‌اندیشی نقش زنان در علم و علم برای زنان» نخستین برنامه کارگروه «زن و علم» بود که چهارشنبه گذشته (14 اسفند) برگزار شد. ایجاد ارتباط میان بانوان دانشگاهی و غیردانشگاهی، شناسایی تاثیر علم در زندگی اجتماعی و خانوادگی بانوان فعال در عرصه علم نیز از اهداف دیگر این هم‌اندیشی بود.
محورهای موردبحث در این هم‌اندیشی چه بود؟
مباحث مطرح‌شده در این هم‌اندیشی، براساس تجربه و تخصص هر سخنران و براساس دو پرسش مطرح‌شده توسط رییس جلسه بود. دکتر «مرتضی براری» رییس کمیسیون انجمن‌های علمی وزارت علوم به چالش‌های وزارت علوم اشاره کرده و بیان کردند: «با وجود رشد 11درصدی علم در کشور، همواره این پرسش مطرح است که چه میزان از این رشد به تولید فناوری، محصول یا ثروت تبدیل شده است؟ متاسفانه این رشد به‌صورت متناسب به بخش‌های مختلف منتقل نشده است… .» ایشان همچنین به تعداد زیاد بانوان دانشگاهی اشاره و اضافه کرد «با وجود تعداد زیاد بانوان دانشگاهی، حضور موثر آنان در تصمیم‌گیری و تصمیم‌سازی کشور کمرنگ است و به همین دلیل وزارت علوم درصدد تقویت و افزایش این حضور است. در همین راستا به بخش بانوان انجمن ترویج علم توجه ویژه‌ای دارند… .» دکتر «براری» به آمارهایی هم اشاره کردند و گفتند: «۳۰هزار نفر از ۱۴۰هزار عضو حقیقی انجمن‌های علمی وزارت علوم را بانوان تشکیل می‌دهند که آمار قابل‌توجهی است، اما متاسفانه همگی در تهران مستقرند.» در ادامه این هم‌اندیشی خانم دکتر «زهرا جواهریان» مدیرکل دفتر توسعه پایدار و اقتصاد محیطزیست در مورد چالش‌های محیطزیست و نقش زنان برای خروج از این چالش‌ها، مطالب قابل‌تاملی را بیان کردند. وی تاکید کرد براساس اصل 50 قانون‌اساسی حفاظت محیطزیست یک وظیفه عمومی است. او الگوی مصرف پایدار را زمینه‌ساز کاهش هزینه‌ها، حفظ محیطزیست و ارتقای سلامتی برشمرد و به همین علت، نقش زنان در ارتقای این سه عنصر توسعه پایدار را بسیار تعیین‌کننده دانست. او تاکید کرد ترویج فرهنگ زیست‌محیطی در هر جامعه‌ای عمدتا از طریق زنان آگاه و توانمند میسر است. طبیعت زنان با گل و گیاه سازگارتر است. هرچند آگاهی به تنهایی مهم نیست و این آگاهی باید به رفتار تبدیل شود و این رفتار باید از مدارس و حتی مهدکودک‌ها شروع شود که در طولانی‌مدت پاسخ می‌دهد. سازمان‌های مردم‌نهاد زنان از تاثیرگذارترین سازمان‌ها در حوزه حفظ محیطزیست هستند و باید به سمت راهکارها رفت و تنها به گفتن بحران‌ها اکتفا نکرد. او در این زمینه هم پیشنهاد کرد کارگروه زنان و محیطزیست نه‌تنها در تهران بلکه باید در کل کشور تشکیل شود. بعد از آن میزگردی با حضور فعالان اجتماعی و دانشگاهی زن برگزار شد. این میزگرد حول این دو پرسش بود، اول اینکه چگونه می‌توانیم علم را در زندگی روزمره وارد کنیم و از این علم در ارتقای سطح زندگی استفاده کنیم و دوم اینکه چگونه می‌توان بین زنان دانشگاهی و غیردانشگاهی ارتباط برقرار کرد؟ از نکات قابل‌تامل و حایزاهمیت که در این میزگرد مورد بحث قرار گرفت، می‌توان به استفاده از نیروی باسواد زنان در ریشه‌کنی بی‌سوادی، بیکاربودن بخشی از زنان تحصیلکرده و حضور کمرنگ زنان در مدیریت کشور، مشکلات سیستم آموزشی کشور، نقش موثر باورهای فرهنگی و همراه کردن عمل و نظر اشاره کرد.
نکات مورد بحث در این نشست را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
این هم‌اندیشی به بازکردن مباحث و مسایلی که باید در کارگروه به آن توجه و پرداخته شود، کمک بسیاری کرد. در این هم‌اندیشی مباحث و موضوعاتی مثل مباحث محیطزیست، صلح و باورزدایی و باورپذیری در بین زنان کشور که باید سرلوحه فعالیت آتی کارگروه باشند، مشخص شد. در مجموع این هم‌اندیشی را مثبت ارزیابی می‌کنم.
بررسی چه موضوعاتی در این نشست بیشتر برای شما جالب‌توجه و حایزاهمیت بود؟
مبحث آموزش و مشکلات سیستم آموزشی کشور، یکی از مباحثی بود که نه‌تنها برای من، بلکه موردتوجه بسیاری از شرکت‌کنندگان قرارگرفت. به‌طوری که مشخص شد سیستم آموزشی کشور، زن‌بودن را آموزش نمی‌دهد. اینکه تعداد قبول‌شدگان خانم در آزمون‌ها بیشتر است نباید مایه خوشحالی باشد، چون بعد از فارغ‌التحصیلی حضور و نقش زن در عرصه اجتماع بسیار کمرنگ می‌شود. سیستم‌های آموزشی اطلاعات زندگی و دانش‌عمومی را که باید به درد زندگی زنان بخورد، به‌طور مستقیم به آنان آموزش نمی‌دهند، در نتیجه لزوما اینگونه نیست که مادری که تحصیلات دانشگاهی دارد، فرزندان بهتری تربیت می‌کند. درس‌های دانشگاهی اطلاعات مفیدی را که زن باید داشته باشد، به زنان ارایه نمی‌کنند. به همین دلیل، بازنگری در برنامه‌های آموزشی کشور بسیار حیاتی و الزامی است. به نظر من از آنجایی‌که بی‌تردید، آموزش در تمام عرصه‌های زندگی بشر نقش بنیادی و زیربنایی دارد، در رشد و تعالی فردی و اجتماعی انسان تاثیرگذار است و می‌تواند نیروی محرکه سراسر زندگی انسان باشد. ازاین‌رو مبحث آموزش همواره مورد توجه من (و قطعا بسیاری دیگر از دوستان و همکاران) بوده است.
آیا پیشنهادی برای برگزاری بهتر نشست‌های آتی دارید؟
به‌نظر من بهتر است جلسه طوری برنامه‌ریزی شود که امکان تعامل بیشتر بین افراد شرکت‌کننده وجود داشته باشد و بحث‌ها صرفا یک‌طرفه نباشد. در ضمن بهتر است نشست‌های بعدی موضوع‌محور باشد تا از پراکندگی بحث‌ها جلوگیری شده و به نتیجه و راهکارهای لازم برسد.
به‌نظر شما آیا این نشست توانست به اهدافی که داشت، دست پیدا کند؟
بله. از آنجا که هدف این هم‌اندیشی، طرح مساله و روشن‌شدن مسایل و مباحث مرتبط با زنان و علم بوده است، به‌نظرم این نشست توانست به‌خوبی به اهداف خود برسد.
گفتگو با دکتر «مریم اسدی» دبیر انجمن کتابداری و اطلاع‌رسانی ایران
منبع: روزنامه شرق
